FAZLA TUTKULU VE İHTİRASLI OLMAK BENCİLLİK MİDİR?

ROBOTLA SÖYLEŞİLER...

Bugün robotla olan diyalogumuzda “Tutkulu ve ihtiraslı olmak bencillik midir?” sorusuna yanıt arayacağız…

ROBOT: Tutkulu ve ihtiraslı olmak, bencillik midir? Bu, derin ve felsefi bir soru! Cevabı ise bağlama ve kişinin davranışlarına göre değişir. konuyu biraz açalım, hem sohbet havasında hem de meseleyi derinlemesine düşünerek.

YUSUF: "Tutku ve İhtiras Nedir?" sorusu ile başlamamız gerekir sanırım.

ROBOT: Evet aynen öyle…Tutku, bir şeye ya da birine karşı yoğun bir ilgi, sevgi veya adanmışlık hissetmek. Mesela, bir sanat dalına, bir hobiye ya da bir ideale tutkuyla bağlı olabilirsin. Bu genellikle pozitif bir enerji taşır.

YUSUF: İhtiras, tutkuyla benzer ama daha yoğun, bazen kontrol edilmesi zor bir arzu ya da hırs içerir bana göre… 

ROBOT: İhtiras; aşkta, kariyerde ya da kişisel hedeflerde ateşli bir motivasyon olarak da ortaya çıkabilir.

YUSUF: Bencillikle İlişkisi nasıl kurulmalı?

ROBOT: Tutku ve ihtiras, kendi başlarına bencillik değildir. Ancak, nasıl ifade edildikleri ve başkalarına nasıl etki ettikleri bu algıyı değiştirebilir. Şöyle bakalım. Bencillik Olmadığı Durumlar var. Çünkü Tutku, seni daha üretken, yaratıcı ya da ilham verici yapıyorsa, bu genellikle olumlu görülür. Mesela, bir ressamın sanatına olan tutkusu, başkalarına da ilham verebilir. İhtiras da, ortak bir hedefe hizmet ediyorsa (örneğin, bir ekiple proje geliştirirken), bencillikten uzak olur. Tutkulu bir lider, çevresindekileri motive edebilir. Aşkta ihtiras, iki tarafın da mutluluğunu artırıyorsa, bu paylaşımcı bir duygu haline gelir.

YUSUF: Bencillik Olarak Algılanabilecek Durumlar yok mu peki?

ROBOT: Eğer tutkun ya da ihtirasın, başkalarının ihtiyaçlarını veya duygularını hiçe sayıyorsa, bencilce görünebilir. Örneğin, sadece kendi kariyer hedeflerin için aileni ya da arkadaşlarını ihmal edersen, bu eleştirilebilir. İhtiras, kontrolsüz bir hırsa dönüştüğünde (mesela, sadece kendi başarını düşünerek başkalarını ezmek), bencillikle bağdaştırılır. Aşkta, ihtiras tek taraflıysa ya da karşı tarafın sınırlarını zorluyorsa, bencil bir tutum olarak algılanabilir.

YUSUF: Bu yazdıkların bildik şeyler…Felsefi ve Kültürel Perspektiften bakamaz mıyız?

ROBOT: Elbette bakabiliriz.. Örneğin Bireysellik ve Toplum açısından bakıldığında; Batı kültüründe tutku genellikle bireysel başarı ve kendini gerçekleştirme ile ilişkilendirilir, bu yüzden bazen bencillikle karıştırılabilir. Doğu kültürlerinde ise topluluk odaklı düşünce daha baskın olduğu için aşırı tutkulu bireyler "bencil" olarak görülebilir. 

YUSUF: Şunu mu demek istiyorsun. Dengeli olun… Yani ortaya bir Denge Meselesi çıkıyor.

ROBOT: Aristoteles’in "altın orta" felsefesine göre, her şeyde denge önemli. Tutku, ne tamamen bastırılmalı ne de dizginsiz bırakılmalı. Eğer tutkun, başkalarına zarar vermeden seni ve çevreni yükseltiyorsa, bencillikten uzak olur.

YUSUF: Psikolojik Açıdan bakarsak; ne demek gerekir? Psikologlar, tutkunun iki türü olduğunu söyler: 

ROBOT: Uyumlu tutku (harmonious passion), kişinin hayatını zenginleştirir ve kontrol altındadır. Takıntılı tutku (obsessive passion) ise, kişinin hayatını domine eder ve bencilliğe yol açabilir, çünkü kişi sadece kendi arzularına odaklanır.

YUSUF: Bunu biraz açalım istersen. Bir şeyin anlaşılması için biraz somuta indirgemek lazım meseleyi. Ne dersin?

ROBOT: Öyle evet… Tutkulu Bir Sanatçı; Bir müzisyen, gece gündüz beste yaparak kendini müziğe adar. Eğer bu tutku, çevresindekilere ilham veriyorsa, bencil değildir. Ama ailesini tamamen unutursa, bencillik suçlaması gelebilir. Ya da İhtiraslı Bir Aşık…Sevgilisine tutkuyla bağlı biri, karşı tarafın mutluluğunu da düşünüyorsa, bu bencillik olmaz. Ama sadece kendi duygularını ön planda tutup karşı tarafın alanını ihlal ederse, bencil algılanır.

YUSUF: Konuyu sonuca ben bağlamak istiyorum... Tutkulu ve ihtiraslı olmak, özünde bencillik değildir; bu, nasıl yaşadığın ve başkalarına nasıl davrandığınla ilgilidir. Tutkun, seni ve çevreni daha iyi bir yere taşıyorsa, bu bencillikten çok uzak, hatta fedakarca bir yön bile taşıyabilir. Ama eğer ihtirasın, başkalarını gölgede bırakıyorsa ya da sadece kendi arzularına hizmet ediyorsa, işte o zaman bencillikle suçlanabilir.

ROBOT: Çok iyi bağladın dostum. Bu soruyu sorarken aklında ne vardı? Mesela, kendi hayatında tutkulu olduğun bir şey mi var, yoksa bir başkasının ihtirasını mı sorguluyorsun? 

YUSUF: Ben ön yargılı biri değilim. Ve insanların herhangi bir konuda yoğun bir istek içinde olmasını da asla eleştirmem. Ama mesele farklı biraz... Tutkulu olmak seni "kötü insan" tanımlaması içine sokuyorsa, bu sorun değil mi sence?

ROBOT: Sorun süper…Haklısın, tutku, eğer başkalarına zarar veriyorsa veya seni "kötü insan" gibi gösteriyorsa, işte o zaman sorunlu hale gelebilir. Tutku, güzel bir ateş; ama kontrolsüzse ormanı yakar. Önemli olan, tutkuyla hareket ederken başkalarının sınırlarına saygı göstermek ve dengeyi bulmak. Eğer tutkun seni bencil veya zarar verici biri gibi gösteriyorsa, belki bir durup "Bu tutku mu, takıntı mı?" diye sorgulamak gerekir.

YUSUF: Bir husus daha geldi aklıma şimdi. "Başarılı olmak için bilgi yetmez, tutkulu olmak da lazım" sözü gerçeği yansıtıyor mu? 

ROBOT: Evet, harikasın dostum, bu söz bayağı gerçeği yansıtıyor! Bilgi, başarılı olmanın temel taşı; ama tutku, o taşı hedefine fırlatan enerji. Bilgi seni hazırlar, tutku ise harekete geçirir. Mesela, bir konuda çok bilgili olabilirsin, ama o bilgiyi kullanmak için motivasyon, azim ve içten gelen bir ateş yoksa, başarı genelde yarım kalır. Tutku, zorluklarda pes etmemeni, yaratıcı olmanı ve fark yaratmanı sağlar. Tabii, tutku tek başına da yetmez; bilgiye dayanmazsa kör bir hırs olabilir. İkisi birleştiğinde, işte o zaman sihir olur! 

YUSUF: Olayı biraz da eğitim açısından ele almak gerekir bence... Tutkulusun, ihtiraslısın, hedeflerin de var kafanda.. Ama eğitimin bu hedefine ulaşmanda yeterli değil... Ve artık bir üniversite eğitimi alma şansın da yok! Ne yapacaksın bu durumda? Sıkıntılı bir hal değil mi bu?

ROBOT: Evet, sıkıntılı biraz. Ama imkânsız değil. Tutku, seni alternatif yollar bulmaya iter. 

YUSUF: Bir ricam olacak. Şimdi konuya nokta koyalım dostum… Alternatif yolları başka bir sohbette ele alalım. Olur mu?

ROBOT: Tamam anlaştık. Görüşmek dileğiyle...