SPOR TERMİNOLOJİSİ

Her bir meslek ya da bilim dalındaki terimler, konuyu anlama, anlatma ve açıklamada son derecede önemli rol oynar. Örneğin, genelde “çalıştırıcı” diye ifade edilen ya antrenördür ya da teknik direktördür. Daha kısa bir tabir ile belki de koç’tur. Şimdi şu soruyu sorma hakkımız var: Sporda bireysel ya da takım sporları için onları antrene eden, yönlendiren, motive eden, onların kondisyon ve performanslarının artması için uğraşan kişilere hangi adı vermeliyiz?

En basit olarak, çalıştırıcı dediğimiz kişiler aslında uzun süreler antrenör olarak görev yapmış ve sonunda Teknik Direktörlük mertebesine erişmiş bir meslek insanı olabilirler. Televizyon ve radyolarda yorum yapan gazeteciler (TV için yorum yapanlar gazeteci midir? Bunun da tartışılması gerekir!), maçı galibiyetle biten bir teknik adam için bazen şöyle bir ifade kullanıyorlar: “Bu sezonda çok başarılı bir çalıştırıcı olarak göze çarpıyor…”

Aslına bakılırsa, yorum yaparken kişilerin meslek isimleri unutulup genel bir yorum ile iş geçiştiriliyor gibi. Spordaki bazı meslek insanlarının isimlerini tartışırken gazetecilerin yaptığı işe göre de bir değerlendirme yapmanın gerekliliği ortaya çıkıyor. Şimdi iletişim tarafına geçmek istemiyorum ama orada da bazı temel terminolojik sorunların var olduğu aşikâr…

Antrenör sözcüğü bize Fransızcadan geçmiştir. Keza antrenman sözcüğü de… Antrenman yerine neden “İdman” sözcüğünü kullanmıyoruz, hep merak etmişimdir. Bazen, antrenmana giderken söylemesi daha kolay olduğu için “İdmana gidiyorum” demeyi tercih ediyoruz. Antrenman hakkında yazılmış kitapların hemen hepsinde Antrenman Bilgisi, Antrenman Teorisi gibi başlıkları görüyoruz. “İdman Teorisi” diyen yok.

O kadar çok terim var ki, bunların daha Türkçe olanlarını yaratmamışız ve aynı şekilde kullanmayı devam etmişiz. Bunların içerisinde, efor, form, performans, kondisyon gibi olanlarına çok sık rastlıyoruz. “Futbolcular antrenmanda aşırı efor sarf ettiler…”, “Yeni transfer edilen sporcuların çok formda oldukları gözlendi…”, “Bu takımın kondisyonu maç kazanmak için yetmedi…”, Atletlerin performansı rekor kırmak için yeterli değildi…” gibi cümlelere baktığımızda spor dünyası durumdan vazife çıkarmak için uğraşıp duruyor.

Alanın içinde olanlar bu terimlerin ne anlama geldiğini aşağı yukarı biliyorlar. Ancak, verdiğim örnekler dışında da bir hayli fazla sayıda Türkçe olmayan terimlerin var olduğunu biliyoruz. Bunun acil bir şekilde “Spor Terminolojisi Çalıştayı” veya “Sempozyum” düzenleyerek çözüm yolları aranmalıdır. Burada Türk Spor Teşkilatına, Üniversitelerdeki Spor Yöneticiliği Bölümlerine önemli görevler düşmektedir.

Bir an önce bunun planlaması yapılmalı, alanın uzmanları, hazırlıkları ile bir araya getirilmeli, spor terminolojisinin Türkçesi spor bilimlerine kazandırılmalıdır.